Αδιαφορία
- Για του παπά τ’ αμπέλι μη σε μέλει.
- Εκατό ξυλιές στον ξένο κώλο λίγες είναι.
- Άμα πεθάνω εγώ, φούρνος να μην καπνίσει.
- Βρακί δεν έχει ο κώλος μας, γαρίφαλο στ’ αυτί μας.
- Ψωμί μη λείψει σπίτι μας και φούρνος να μη καπνίσει.
Ανοχή
- Ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει.
- Όσο καθίζει ο κερατάς, το κέρατό του αυξαίνει.
- Λεκέ που βγάζει το νερό να μην τον συλλογάσαι.
- Σ’ αγαπώ κυρά να κλάνεις, αλλά μην το παρακάνεις.
- Γάιδαρος που δεν ‘μποδίζει, άφησέ τον κι ας γκαρίζει.
- Κάνε Γιάννο μ’ τη δουλειά σου, κι ύστερα και πάλι θεια σου.
- Όταν θα μάθει ο κερατάς την τέχνη του κεράτου, μέλι και γάλα γίνεται με τη νοικοκυρά του.
Εγκαρτέρηση
- Κάθε εμπόδιο για καλό.
- Όσα λυγούνε δε σπούνε.
- Ό,τι πέψ’ ο Θεός, καλά πεμένο.
- Μετά τη μπόρα έρχεται η γαλήνη.
- Μαθημένα τα βουνά απ’ τα χιόνια.
- Το άδικο το τρως μα δεν το χωνεύεις.
- Και τα καλά δεχούμενα, και τα κακά.
- Η ελιά έχει και σοδιά, έχει κι αναποδιά.
- Όσα βρέχει ο Θεός, τόσα καταπίνει η γη.
- Κώλος μαθημένος δεν ξεχνάει ο καημένος.
- Και τούτος ο ανήφορος κατήφορο θα φέρει.
- Λαγόν εσφάζαν κι έκλανε, καλά που δεν έχεζε.
- Όσα μας παίρνει ο Θεός, είν’ από τα δικά του.
- Καλώς τηνε τη δυστυχιά, αν έρθεις μοναχή σου.
- Χαρά σ’ εκείνο το κακό, που θα ‘ρθει μοναχό του.
- Μαθημένο είναι το αρνί, να του παίρνουν το μαλλί.
- Όταν σε βαρούνε βάστα, θα γυρίσει κι άλλη στράτα.
- Καλό είν’ η συμφορά να έρθει μοναχή της, παρά μαζί κι η μάνα της και η αδελφή της.
Απαξίωση
- Χέσε κώλε κι άφσε κι όλε.
- Έβγαλε κι η Ελευσίνα στάρι.
- Μιλάν’ όλοι, μιλάνε κι οι κώλοι.
- Κουκιά τρως, κουκιά μαρτυράς.
- Είχαμε τόσα σκατά, ήρθε και η Σκατομαριά.
- Άξιος είναι στο φαΐ και γρήγορος στον ύπνο.
- Βροντάν όλα τα σίδερα, βροντά κι η σακοράφα.
- Μια γριά μονοδοντού άντρα γύρευε η πορδού.
- Εβγήκε και το τζίτζιφο και παριστάν’ το φρούτο.
- Ακαμάτης και φαγάς: ψάλτης, διάκος ή παπάς.
- Ο τεμπέλης κι ο φαγάς, ή χωροφύλακας ή παπάς.
- Καλώς τον άγιο του Θεού, τον παξιμαδοκλέφτη.
- Του χοίρου το μαλλί δε γίνεται μετάξι.
- Και κόκκορος εν λαχάνοις, και Σαούλ εν προφήταις.
- Από της μυλωνούς τον κώλο ορθογραφία γυρεύεις.
- Παστρική καλή Θοδώρα, το τσαρούχι μες στην πίτα.
- Το ‘να παιδί καλό παιδί και τ’ άλλο γαμώ τη μάνα του.
- Πλεύουν τα μήλα στο νερό, πλεύουν και οι καβαλίνες.
- Χωριάτη άγιο κι αν ιδής, ποτέ μην προσκυνήσεις, κι αν τον ιδής και ‘πίσκοπο, χέρι μην του φιλήσεις.
Αποδραματοποίηση
- Κάτι τρέχει στα γύφτικα.
- Μεγάλο θάμα, τρεις μέρες.
- Σιγά μη στάξει η ουρά του γαϊδάρου.
- Έπεσε η ζάχαρη στο μέλι και κάτι τρέχει.
Ανωτερότητα
- Το δέντρο που ‘χει τον καρπό, όλο πετροβολιέται.
- Η αρρώστια και η αρχοντιά φαίνονται από μακριά.
- Και το πουλί ψηλά πετάει, μα στη γη θα βρει να φάει.
- Όποιος καμαρώνει γι' αφεντιά, πρέπει κι αφέντης να 'ναι.
Ενόχληση
- Μη φυτρώνεις εκεί που δεν σε σπέρνουν.
- Όπου ρίξει παλαμάρι, κάνει μήνες να σαλπάρει.
- Κάθε πρώτη του μηνός, για δεσπότης, για φανός.
- Όπου τάβλα και ποτήρι, δέξου και τον κυρ-Σωτήρη.
- Εβατεύονταν η γίδα και τον τράγο τσούζει ο κώλος.
Αποστροφή
- Σαν τη γίδα το ψαλίδι.
- Όποιου φιλεί δυο στόματα, το ένα του βρωμάει.
- Όσον μισώ τα κάρταμα, στα γένεια μου βλαστούσιν.
Αχρειότητα
- Κακό σκυλί ψόφο δεν έχει.
- Όπου πληγή κι αυτός μύγα.
- Γκαστρώνει γαϊδούρα στην ανηφόρα.
- Απ’ όπου κι αν τον πιάσεις λερώνεσαι.
- Ψεύτης, κλέπτης και καλός άνθρωπος.
- Άνθρωπος ξετσίπωτος, γάιδαρος αδέσποτος.
- Κλαίει η αλεπού που πήρε ο αετός την κλώσα.
- Αυγό να πάρεις απ' αυτόν, δεν έχει κρόκο μέσα.
- Όποιος κεντάει το γάιδαρο, μυρίζεται τις πορδές του.
- Γαμεί η χελώνα το λαγό, όταν ο αετός είναι από πάνω.
Πονηριά
- Μεταξύ κατεργαραίων, ειλικρίνεια.
- Με λένε Ρίζο και όπως θέλω τα γυρίζω.
- Η τέχνη και η πονηριά τη νικά την αντρειά.
- Όταν πεινά η αλεπού, καμώνεται πως κοιμάται.
- Μας μάθανε οι Κρητικοί πως είμαστε Χανιώτες.
- Η αλεπού εκατό χρονών, τ’ αλεπουδάκια εκατόν δέκα.
- Όταν ο διάολος μας δίνει το στάρι, ο διάολος μας παίρνει το σακί.
Απειλή
- Καλομελέτα κι έρχεται.
- Κι ο Άγιος φοβέρα θέλει.
- Το σιγανό ποτάμι να φοβάσαι.
- Πίσω έχει η αχλάδα την ουρά.
- Βαθειά βροντή, κοντά βροχή.
- Σκύλος που γαβγίζει, δεν δαγκώνει.
- Έβαλαν το λύκο να φυλάει τα πρόβατα.
- Το ποτάμι κοιμάται, ο οχτρός δεν κοιμάται.
- Ο λύκος με μηνύματα ποτέ αρνί δεν τρώγει.
- Απολύθηκε ο γάιδαρος; Αλιά από τα λάχανα.
- Θα φάει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι.
- Φοβέρισε τον κώλο σου, μην κλάσει στο παζάρι.
- Γειτόνισσες, τις κότες σας κι ο πετεινός μου ελύθη.
- Φυλάξου από άνθρωπο σπανό και μαλλιαρή γυναίκα.
- Θα σου δείξω εγώ Ζαμπέτα πώς την παίζουν την τρομπέτα.
- Σαν σ’ αρέσει μπαρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρνα από την Άνδρο.
- Όταν ακούς την αρκούδα στου γείτονα την αυλή, καρτέρα τη και στη δική σου.
Εμπαιγμός
- Γέλασε και το παρδαλό κατσίκι.
- Είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.
- Αναγελούμε δεκαοχτώ και μας γελούνε χίλιοι.
- Εγελούσανε με μένα κι έσκασα κι εγώ στα γέλια.
- Όποιο χορτάρι γελάς, στην πόρτα σου φυτρώνει.
- Κουτσό ποτέ μην κυνηγάς, με σένα θα γελάσουν.
- Όποιος γελάει με τον άλλον, γελάει με τα μούτρα του.
- Γέλασε η κατσίκα που φάνηκε της προβατίνας ο κώλος.
Καχυποψία
- Μασάει η κατσίκα ταραμά;
- Κάνεις το χωριάτη φίλο; Κράτα και κομμάτι ξύλο.
- Αρβανίτη αν κάνεις φίλο, κράτα και κανένα ξύλο.
- Τον σκύλο κάνε σύντεκνο και το ραβδί σου βάστα.
- Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι.
- Ζωντανούς Αγίους, μήτε να τους πιστεύεις, μήτε να τους προσκυνάς.
Περιφρόνηση
- Δεν γνωρίζουν οι γαϊδάροι πώς το τρώνε το χαβιάρι.
- Τα δικά μας είν' καρύδια και βροντούν, τα δικά σας σύκα και ζουλιούνται.
- Ποτέ σου μην περιφρονείς τα κάτω σκαλοπάτια, γιατί σ’ αυτά πρωτοπατείς και βγαίνεις στα παλάτια.
Άρνηση
- Δεν μπορώ θα πει δεν θέλω.
- Με το ζόρι παντρειά δε γίνεται.
- Ανάθελα ξεκίνησε και θελητά του πήγε.
- Έμαθες να μου γυρεύεις έμαθα να μη σου δίνω.
- Μήτε στο διάβολο κερί, μήτε στον Τούρκο κώλο.
Απόρριψη
- Μήτε μέλι θέλω μήτε μελίσσια.
- Από κακή κολοκυθιά, ούτε κολοκυθόσπορο.
- Δε με θέλεις μιαν οργιά, δε σε θέλω μία τριχιά.
- Μαριγούλα Μαριγώ, κι αν δε με θες, να κι εγώ!
- Ο λόγος σου με χόρτασε και τα ψωμί σου φά’ το.
- Απ’ του διαβόλου το μαντρί, μήτε ‘ρίφι μήτε αρνί.
- Στον ακάλεστο το γάμο, ή διωγμένος ή δαρμένος.
- Τα καλά του Γιάννη θέμε και το Γιάννη δεν τον θέμε.
Κριτική
- Όποιος δεν εργάζεται, περιεργάζεται.
- Μη κατακρίνεις και κριθείς κι αναγελάς και πάθεις.
- Όποιος είν’ έξω απ’ το χορό, πολλά τραγούδια ξέρει.
- Το δικό μου το καρφί το βλέπεις, το δικό σου το παλούκι δεν το βλέπεις;
Εξαπάτηση
- Τα φαινόμενα απατούν.
- Να κουκιά και δώσ’ μου φάβα.
- Μέχρι να ’ρθει η γνώση, πάει το γρόσι.
- Όποιος γελάει τη γη, και η γης τόνε γελάει.
- Εσύ γριά που διακονείς έχεις αλεύρι και πουλείς.
- Γέλασέ τον τον χωριάτη να τον έχεις πάντα εργάτη.
- Ποιος γελάει και γιοματίζει δεν ευρίσκει να δειπνήσει.
- Εγέλασές με μια φορά, ανάθεμα σε σένα, εγέλασές με δυο φορές, ανάθεμά μου εμένα.
Επιτηδειότητα
- Αλλού ο παπάς κι αλλού τα ράσα του.
- Ο διάβολος γίδια δεν είχε και τυρί επούλαγε.
- Πολλά ξέρει ο ποντικός μα πιο πολλά ο γάτος.
- Ο καλόερος ήβανε το διάολο μες στο μποκάλι.
- Δανεικό κυρά τ’ αλεύρι, δανεικό και το προζύμι.
- Ξένο ψωμί ήταν που ‘τρωγε, δικό του το μαχαίρι.
- Αυτός με την τρελίτσα του γεμίζει την κοιλίτσα του.
- Εγώ με την τρελίτσα μου, την κάνω τη δουλίτσα μου.
- Είχε ο φρόνιμος χουλιάρι κι έτρωγε ο ζουρλός μ’ εκείνο.
- Η γάτα όπως κι αν την πετάξεις, με τα τέσσερα θα πέσει.
- Άλλοι ζιούσιν με τον κόπον κι άλλοι ζιούσιν με τον τρόπον.
Δικαιολογίες
- Απορία ψάλτου βηξ.
- Ψάλε δεσπότη, με πονεί το δάχτυλο μου.
- Γυναίκα που δικαιολογείται αυτοκατηγορείται.
- Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.
- Ο κακός ο μάστορης με τα σύνεργά του τα βάζει.
- Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος τον πονεί.
- Τι έχεις γέρο που χορεύεις; Δε μ’ αφήνουν τα δαιμόνια.
- Κίνησε ο Οβριός για το παζάρι κι έτυχε να ‘ναι Σάββατο.
- Ο ακαμάτης δεν τρώει τα μύγδαλα για να μην τα σπάσει.
Παράπονα
- Δεν είμαι φαγάς, είμαι παραπονιάρης.
- Ξένου παινέψου και δικού παραπονέψου.
- Αντί να τρίζει η άμαξα, τρίζει ο αμαξηλάτης.
- Εφτά νομάτοι δυο ψωμιά κι εγώ ο καημένος ένα.
Υπερβολές
- Κάνει σαν τη χήρα στο κρεβάτι.
- Βρήκαμε παπά, ας θάψουμε πέντε-έξι.
- Ή οκτώ λογιώ φαγί ή σαρδέλα μοναχή.
- Όποιος έχει πολύ πιπέρι, ρίχνει και στα λάχανα.
- Τον κασίδη σαν πεθάνει, χρυσομάλλη θα τον πουν.
- Πάνω που έμαθε ο γάιδαρος να μην τρώει, ψόφησε.
- Γλυκάθηκε η γριά στο μέλι, θα φάει και το κουβέλι.
- Το πολύ το «Κύριε ελέησον» το βαριέται κι ο παπάς.
- Είπαν τον τρελό να χέσει κι έβγαλε και τ’ άντερά του.
- Είπαν του τρελού ν’ ανάψει φωτιά κι έκαψε τα ρούχα του.
Θυμός
- Το αψύ το ξίδι στο αγγειό του βράζει.
- Του θυμού ο γιατρός είναι ο λόγος ο καλός.
Εκδίκηση
- Μία σου και μία μου.
- Γλυκά τα έφαγες, ξινά θα τα ξεράσεις.
- Δανεικά ‘ναι τα κούρταλα στο γάμο.
- Ό,τι σου κάμνουν κάμνε και κάκια μην το έχεις.
- Έχει ο καιρός γυρίσματα να πληρωθούν τα πείσματα.
- Εσύ κατουρείς την πόρτα μου κι εγώ χέζω στη γωνιά σου.
Τιμωρία
- Όλα εδώ πληρώνονται.
- Από τ’ αυτί και στο δάσκαλο.
- Έφαγες το μέλι, πιέ και το ξίδι.
- Φταίει ο γάιδαρος και δέρνουν το σαμάρι.
- Με τα πολλά στη φυλακή και με τα λίγα μέσα.
- Δείρ’ τονε για τ’ αβγό, να μην σου πάρ’ την κότα.
- Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται.
- Ό,τι κάνει η γίδα στο πουρνάρι το βρίσκει στο τομάρι.
- Όποιος κατουράει στη θάλασσα, το βρίσκει στο αλάτι.
- Όποιος σκάβει το λάκκο τ’ αλλουνού, πέφτει ο ίδιος μέσα.
- Αν κλωτσάς τα γονικά σου, θα το βρεις απ' τα παιδιά σου.
- Βαρ’ της νιάς με την καλάμα και της γριάς με τη ματσούκα.
- Μια του κλέφτη, δυο του κλέφτη, τρεις και την κακή του μοίρα.
Μετάνοια
- Καλόγρια στα γεράματα.
- Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα.
- Αμαρτία εξομολογουμένη ουκ έστι αμαρτία.
Φυγή
- Αν τον ματαϊδείς, γράψε τον αράπη.
- Έτρεχε να μη βραχεί κι έπεσε στο ποτάμι.
- Φτώχυνε το μοναστήρι, χαθήκανε και οι καλογήροι.
- Βαστάτε ποδαράκια μου [να μη σας χέσει ο κώλος μου].
No comments:
Post a Comment